Vietnam, 14 Haziran 2025’te Ulusal Meclis tarafından kabul edilen ve 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek olan Dijital Teknoloji Yasası, ülkeyi dijital ekonomi arenasında bir teknoloji merkezi haline getirme hedefini resmen ortaya koyuyor. Bu yasa, sadece kripto varlıkları ve sanal varlıkları yasal çerçeveye oturtmakla kalmıyor, aynı zamanda yenilikçi teknolojilerle küresel rekabette öne çıkmayı amaçlıyor. Gelin, bu yasanın detaylarına ve taşıdığı potansiyele akademik bir gözle bakalım.
Yasanın Temel Çerçevesi: Düzenleme ve Güvenlik
Yasa, dijital varlıkları “sanal varlıklar” ve “kripto varlıklar” olarak tanımlayarak net bir ayrım getiriyor. Finansal araçlar gibi geleneksel kategoriler bu kapsama alınmamış; bu da düzenleyici belirsizlikleri azaltarak yeni teknolojilere odaklanmayı sağlıyor. Hükümet, bu varlıkların iş koşullarını, sınıflandırmalarını ve denetim mekanizmalarını belirlemekle görevlendirilmiş durumda. Özellikle kripto borsaları ve cüzdan sağlayıcıları için lisanslama gibi adımlar, yeniliği teşvik ederken kontrolü elden bırakmamayı hedefliyor.
Ancak asıl dikkat çekici nokta, Vietnam’ın 2023’ten beri Financial Action Task Force (FATF) “gri liste”sinde yer alması. Bu durum, yasanın sıkı siber güvenlik ve kara para aklama (AML) önlemlerine odaklanmasını zorunlu kılıyor. Şeffaf işlem süreçleri ve yasadışı faaliyetlerin önlenmesi, Vietnam’ın uluslararası normlara uyumunu güçlendirebilir ve gri listeden çıkma yolunda önemli bir adım olabilir. Bu, hem yerel hem de küresel yatırımcılar için güvenilir bir zemin oluşturuyor.
Teknolojik İnovasyon: NDAChain ve NDA DID
Yasanın en heyecan verici yanlarından biri, teknolojik altyapıya yaptığı yatırımlar. NDAChain, Ulusal Veri Birliği tarafından geliştirilen ve Kamu Güvenliği Bakanlığı’na bağlı bir izinli blockchain platformu. Proof of Authority (PoA) konsensüs mekanizması ve Zero-Knowledge Proof (ZKP) gizlilik özellikleri ile donatılmış bu sistem, e-devlet, bankacılık ve kurumsal uygulamalarla entegre olmayı vaat ediyor. Bu, Vietnam’ın dijital dönüşümünde bir dönüm noktası olabilir.
Bir diğer yenilik ise NDA DID, merkezi olmayan kimlik (Decentralized Identity) modeline dayanan bir sistem. Bilgi sahteciliği, elektronik dolandırıcılık ve gizlilik ihlallerini önlemeyi hedefleyen bu yapı, bireylerin kimliklerini güvenli bir şekilde yönetmesine olanak tanıyor. Küresel ölçekte decentralized identity trendleriyle uyumlu olan NDA DID, kamu hizmetlerinden finansal kapsayıcılığa kadar geniş bir yelpazede kullanılabilir.
Ekonomik ve Küresel Perspektif
Bu yasa, Vietnam’ı ekonomik açıdan da dönüştürme potansiyeline sahip. Asya’nın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olan ülke, dijital varlıklara ve teknoloji girişimlerine yatırımı çekmeyi planlıyor. Vergi muafiyetleri, arazi avantajları ve AR-GE destekleri gibi teşvikler, hem yerel hem de uluslararası yatırımcıları cezbetmek için tasarlanmış. Bu adımlarla Vietnam, Singapur ve Güney Kore gibi dijital ekonomi liderleriyle rekabet edebilir hale gelebilir. Küresel konumlandırma açısından, NDAChain ve NDA DID gibi yenilikler Vietnam’ı blockchain ve dijital kimlik alanlarında öncü bir aktör yapma yolunda. Ancak bu başarı, düzenleyici kurumların kapasitesi ve uluslararası standartlara uyum gibi zorluklara bağlı. Kripto varlıkların volatilitesi ve siber tehditler de göz ardı edilemeyecek riskler arasında.
Son Söz: Fırsatlar ve Sorumluluklar
Vietnam’ın Dijital Teknoloji Yasası, dijital ekonominin geleceğine dair umut verici bir vizyon sunuyor. Net bir yasal çerçeve, yenilikçi platformlar ve yatırım teşvikleriyle ülke, bölgesel ve küresel bir lider olma yolunda ilerliyor. Yine de bu hedeflerin gerçekleşmesi, etkin bir uygulama, kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi ve uluslararası iş birliğine bağlı. 15 Haziran 2025’te, bu yasa Vietnam’ın tech sahnesinde nasıl bir iz bırakacağını merakla bekliyoruz. Siz ne dersiniz, bu adım gerçekten bir devrim mi olacak?
