Geçtiğimiz hafta Ethereum ana ağında devreye alınan Pectra yükseltmesi yalnızca bir teknik güncelleme değil, aynı zamanda zincirin veri işleme kapasitesinde önemli bir sıçramaya işaret ediyor. Galaxy Research’ün analizine göre blob parametrelerinde yapılan değişiklikler sayesinde hem rollup’ların maliyetleri ciddi biçimde azaldı hem de ağın veri erişilebilirliği genişledi.
“Blob” olarak adlandırılan bu veri yapıları, Layer-2 çözümlerinin (rollup’ların) işlem verilerini Ethereum’a geçici ve düşük maliyetli şekilde eklemesini sağlıyor. Artık Ethereum zincir üstü işlem verilerini daha verimli bir şekilde taşıyabiliyor. Bu gelişme Layer-2 projelerinin kâr marjlarına doğrudan katkı sunarken, ağın uzun vadeli sürdürülebilirliği açısından da yeni bir dönemin kapısını aralıyor.
Blob pazarı
Pectra’nın 7 Mayıs 2025’te aktif edilmesinden bu yana rollup’ların blob satın alımları %20,8 oranında arttı. Güncellemeden önceki 60 günlük dönemde günlük ortalama 21.200 blob satın alınırken güncelleme sonrası bu sayı 25.600’e yükseldi. Bu da günlük veri kapasitesinin 2.7 GB’tan 3.3 GB’a çıktığı anlamına geliyor.
Ancak ağ, bu yeni kapasitenin tamamını henüz kullanmıyor. Blok başına hedeflenen 6 blob’un ortalama yalnızca 4’ü kullanılabiliyor. Bu düşük kullanım oranı blob’ları Nisan 2025 ortasından bu yana ilk kez neredeyse ücretsiz hale getirdi. Pectra sonrası blob başına medyan maliyet yalnızca 0.00000000035 dolar seviyesine kadar düştü.
Kullanılan veri kapasitesi ve Ethereum node’leri üzerindeki etkisi
Veri maliyetlerinin düşmesi rollup’lar için avantaj yaratırken aynı zamanda Ethereum node’lerinin taşıdığı veri miktarını da rekor seviyelere çıkardı. Güncellemenin ardından konsensüs katmanındaki node’ler en az 18 gün boyunca saklamak zorunda oldukları rollup verisini 44.6 GB’a kadar taşıdı. Talebin bu seviyelerde devam etmesi hâlinde bu yükün 60 GB’a ulaşması bekleniyor.
Eğer blob kullanımı zamanla hedeflenen düzeye ulaşırsa node’lerin taşıması gereken veri miktarı 95 ila 100 GB arasında değişebilir. Bu durum ağın teknik sürdürülebilirliği açısından önemli bir sınav anlamına geliyor.
Rollup maliyetleri ve yakılan ETH miktarı
Blob maliyetlerindeki düşüş, rollup’ların zincir üstü harcamalarını azaltırken kârlılıklarını belirgin şekilde artırdı. Güncelleme sonrası blob’larla ilgili ortalama günlük maliyet 11.000 dolara kadar geriledi. Pectra öncesinde bu rakam yaklaşık 20.660 dolardı. Yani blob alım ve yürütme işlemleri için ödenen günlük maliyetlerde %51 oranında bir azalma yaşandı.
Bu düşüş, Ethereum’un yakım mekanizmasına da doğrudan yansıdı. 2025’in Pectra öncesi döneminde rollup’lar her gün ortalama 11.22 ETH yakarken, bu miktar şu anda yalnızca 3.26 ETH. Üstelik bu yakımın %99.99’u, yürütme katmanındaki type-3 işlemlerin baz ücretlerinden kaynaklanıyor. Blob nesneleri için doğrudan ödenen ücretler ise neredeyse sıfır seviyesinde.
Layer 2’ler için kazanç dönemi
Pectra güncellemesi sonrası Layer-2 projeleri için tablo oldukça parlak. Rollup’ların zincir üstü maliyetler sonrası elde ettiği net kâr oranlarında gözle görülür bir artış yaşandı. Yedi günlük hareketli ortalamalara göre Linea ve Base sırasıyla %98,86 ve %98,54 ile en yüksek kârlılık oranlarına ulaştı. Öne çıkan bir diğer isim ise Blast oldu. Güncelleme öncesi %50’ler seviyesinde olan kâr marjı, yalnızca birkaç gün içinde %80’in üzerine çıktı.
Bu iyileşme, yalnızca düşen veri maliyetlerinden değil aynı zamanda ağ üzerindeki işlem hacmindeki artıştan da kaynaklanıyor. İzlenen tüm rollup’lar, zincir üstü maliyetler düşüldükten sonra elde ettikleri net geliri en az iki katına çıkarmayı başardı.
Bu projeler arasında en büyük mutlak kazancı ise Base elde etti. Güncelleme sonrası 1.22 milyon dolar gelir elde eden Base, bunun 1.12 milyon dolarını net kâr olarak kayda geçirdi. Kısacası Pectra, yalnızca Ethereum’un teknik kapasitesini değil Layer-2 ekosisteminin ekonomik dinamiklerini de yeniden şekillendirdi.
