Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası’nın yıllık toplantıları bu hafta Washington’da, dünya ekonomisindeki yavaşlama, artan borç yükü ve yüksek belirsizlik ortamında gerçekleşti. 190 üye ülkenin maliye bakanları, merkez bankası başkanları, uluslararası finans kuruluşlarının temsilcileri ve özel sektör liderlerinin katıldığı toplantılarda, küresel ekonominin yönünü belirleyecek temel politika başlıkları ele alındı.
Açılış konuşmasını yapan IMF İcra Direktörü Kristalina Georgieva, fonun “Global Policy Agenda (Küresel Politika Gündemi)” çerçevesinde üç önceliğini açıkladı: özel sektörün güçlendirilmesi, makroekonomik temellerin sağlamlaştırılması ve küresel dengesizliklerin azaltılması. Ancak bu yılki konuşmasında Georgieva’nın özellikle dikkat çektiği konu dijital dönüşüm ve kripto varlıkların düzenlenmesi oldu.
Dijitalleşme ve Kripto Paralar: “Fiat para dijitale evriliyor”
Georgieva, küresel finansal sistemin hızlı bir dijital dönüşüm yaşadığını belirterek şu ifadeyi kullandı: “Ülkeleri uyarıyorum: Gerçeği kabul edin, fiat para dijitale evriliyor.”
Bu değişimin kaçınılmaz olduğunu söyleyen Georgieva, dijital paraların ve yeni nesil finansal teknolojilerin yenilik ve verimlilik açısından fırsatlar sunduğunu, ancak düzenleme ve istikrar açısından ciddi riskler taşıdığını vurguladı.
- Kripto varlıklar ve stablecoin’lerin yaygınlaşmasının, finansal sistemin “parçalanma riskiyle” karşı karşıya kalmasına yol açabileceğini belirtti.
- Dijital para birimlerinin düzenlenmesi konusunda ülkeler arasında tutarlı bir yasal çerçeve bulunmadığını, bunun da küresel koordinasyonu zorlaştırdığını söyledi.
- IMF’nin “Future of Finance” panelinde konuşan Georgieva, dijital finansın geleceği konusunda ülkelerin “seçeneklerini anlamaları ve aktif politika üretmeleri gerektiğini” ifade etti.
Georgieva ayrıca, yapay zekâ ve dijital finansın etik boyutuna değinerek, “Ülkeler hâlâ dijitalleşmenin getirdiği etik ve düzenleyici temelleri oluşturma sürecinde” dedi.
Özel sektörü güçlendirme: Reformla belirsizlikleri aşmak
Georgieva, özel sektörün “belirsizliklerle başa çıkmada daha dirençli” olduğunu vurgulayarak, ülkeleri bu potansiyeli harekete geçirecek kapsamlı iç reformlara çağırdı.
- “Regulatory house cleaning” olarak tanımladığı düzenleme sadeleştirmeleriyle yenilikçiliğin ve girişimciliğin önünün açılması gerektiğini söyledi.
- Ticaretin büyüme motoru olarak korunması gerektiğini belirterek, korumacılığın artışına karşı uyarıda bulundu: “Ticaret, küresel refahın temel motoru olmaya devam etmeli.”
Makroekonomik sağlamlık: Mali disiplin ve para politikası
IMF Başkanı’nın ikinci önceliği, ülkelerin mali ve para politikalarının dayanıklılığını yeniden tesis etmekti:
- Mali politika: Ülkelerin bütçe açıklarını azaltmaları, kamu borçlarını yönetilebilir seviyelere indirmeleri ve mali alan yaratmaları gerektiğini söyledi.
- Para politikası: “Fiyat istikrarını koruyun ve finansal istikrar risklerine karşı tetikte olun” diyen Georgieva, özellikle şişkin varlık değerlemeleri ve bankacılık dışı finans kurumlarının artan rolüne dikkat çekti.
- IMF, merkez bankalarına enflasyonla mücadelede kararlılığını sürdürme, hükümetlere ise hedefli ve verimlilik odaklı mali politikalar uygulama çağrısı yaptı.
Küresel dengesizliklerin giderilmesi: Fazla ve açık veren ekonomilere mesaj
Georgieva’nın üçüncü önceliği, büyüyen küresel dengesizliklerin dengeli biçimde yönetilmesi oldu:
- Fazla veren ekonomiler, özellikle Çin, iç talebi artırmaya ve sosyal harcamaları genişletmeye teşvik edildi.
- Açık veren ekonomiler, başta ABD, kamu açıklarını azaltma ve özel tasarrufları artırma yönünde uyarıldı.
Georgieva, “Küresel ekonomi birbirine bağlı; fazla verenlerin reformları, açık verenlerin disiplin adımları kadar önemli” dedi.
IMF’nin yönü ve ileriye bakış
Toplantılarda IMF’nin borç sürdürülebilirliği ve finansal gözetim kapasitesini güçlendirmesi gerektiği vurgulandı. Georgieva, Avrupa için de “Tek Pazar’ın reformunu hızlandıracak bir ‘Single Market Czar’ atanmalı” önerisini yineledi.
Değerlendirme: Yeni ekonomi, yeni denge
IMF’nin yeni politika gündemi, dijitalleşme ve teknolojik dönüşümün damga vurduğu bir dönemde, fonun daha proaktif ve koordinasyon odaklı bir rol üstlendiğini gösteriyor.
Ancak uygulama sürecinin zorlukları da net:
- Dijital finans alanında regülasyon boşlukları sürüyor,
- Gelişmekte olan ülkelerde mali disiplin sosyal baskı yaratabilir,
- Ticarette serbestlik hedefi, korumacılığın yükseldiği ortamda zorlayıcı olabilir.
Buna rağmen, Georgieva’nın mesajı özetle şöyleydi: “Belirsizlikle yaşamayı öğrenmeliyiz; ama güçlü temeller, dijital yenilikler ve dayanıklı kurumlarla bunu yönetebiliriz.”
Türkiye heyeti aktif rol aldı
Washington’da düzenlenen IMF-Dünya Bankası Yıllık Toplantılarına Türkiye adına Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek başkanlığında bir heyet katıldı. Heyette Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Osman Çelik, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Hatice Karahan ve Bakan Danışmanı Enes Çelebi yer aldı. Türkiye heyeti, toplantılar kapsamında hem küresel ekonomik görünüm hem de dijital dönüşüm ve kripto para ekosistemi konularında yapılan oturumlarda aktif rol aldı. Şimşek ve Karahan, dijital finansın küresel sistemdeki rolüne ve regülasyon süreçlerinin önemine dikkat çekerken, uluslararası kripto para regülasyonu, dijital ödeme sistemleri ve finansal entegrasyon konularında da görüş alışverişinde bulundular.
