Dünya yapay zekanın gelişimi ile dijital dönüşüm farklı bir aşamaya geçerken kripto ekosistemi de değişimin parçası olarak dönüşüme eşlik ediyor. Grayscale’in yayımladığı “Introducing the Artificial Intelligence Crypto Sector” başlıklı rapor ile yapay zeka devriminin kripto ekosistem ile birleşiminden doğan “yeni sistemi” ele alıyor. Bu yeni sektör, yalnızca tematik bir sınıflandırma değil aynı zamanda merkeziyetsiz yapay zeka uygulamaları için yepyeni bir çerçeve sunuyor.
Raporun genel çerçevesi ve yeni sektörün tanımı
Grayscale, Bitcoin’i yalnızca dijital para değil kamuya açık blok zincirlerin ilk örneği olarak tanımlıyor. Tıpkı elektrik, içten yanmalı motor ya da kişisel bilgisayar gibi blok zincirler de çok amaçlı bir temel teknoloji olarak değerlendiriliyor. Bu temel üzerine inşa edilen kullanım alanları ise finansal hizmetlerden sosyal uygulamalara kadar çeşitleniyor.
Grayscale Araştırma Ekibi, tüm bu çeşitliliği izlemek adına kripto varlıkları sektörlere ayırarak takip ediyor. “Kripto Sektörleri” adlı bu sınıflandırma, halka açık hisse senetlerinde kullanılan GICS sistemine benzetiliyor. Şu ana kadar beş ana kripto sektörü tanımlanmıştı: Para birimleri, akıllı sözleşme platformları, finansal hizmetler, kültür ve tüketici uygulamaları ile altyapı hizmetleri. Ancak artık altıncı bir sektör daha var: Yapay zeka kripto sektörü.
Neden yeni bir sektör?
Grayscale’e göre merkeziyetsiz yapay zeka uygulamaları, hem kullanıcı ilgisinde hem de projelerin gelişiminde ciddi bir ivme kazandı. Sadece son bir yılda piyasaya çıkan yeni tokenlar, Grayscale’in likidite ve piyasa değeri eşiklerini aşarak bu sektöre dahil olmayı başardı. Bu gelişmeler ise yapay zekanın artık kendi başına bir kripto sektörü olmasını zorunlu kıldı.
Yeni tanımlanan Yapay Zeka Kripto Sektörü şu anda yaklaşık 20 milyar dolarlık toplam piyasa değerine sahip. Bu rakam, toplam kripto pazarının yalnızca %0,67’sine denk geliyor. Ancak Grayscale’e göre bu görece küçük hacim, sektörün henüz erken aşamalarda olduğunu gösteriyor. Potansiyel pazar ise çok daha büyük.
Üç başlık altında yapay zeka
Yeni tanımlanan sektör, yapay zeka odaklanan projeleri üç ana başlık altında sınıflandırıyor. İlk olarak Yapay Zeka Platformları, geniş kapsamlı yapay zeka uygulamaları geliştirmek üzere kurulan altyapı projelerini kapsıyor. Bu gruba giren Bittensor, küresel bir geliştirici topluluğuna açık yapısıyla öne çıkarken Near, genel amaçlı bir blokz incir olmasına rağmen günümüzde özellikle yapay zeka odaklı çözümler geliştirmeye yönelmiş durumda.
İkinci grup olan Yapay Zeka Araçları ve Kaynakları, yapay zeka modellerinin eğitimi ve çalıştırılması için gerekli olan veri ve işlem gücünü sağlayan projeleri içeriyor. Grass bu alanda merkeziyetsiz veri toplama sistemiyle dikkat çekerken Akash, atıl işlemci kapasitesini küresel bir pazarda bir araya getirerek yapay zeka geliştirme süreçlerine katkı sunuyor.
Son olarak Yapay Zeka Uygulamaları ve Ajanları başlığı altında, kullanıcılarla doğrudan etkileşime giren uygulamalar yer alıyor. Bu kategorideki projeler arasında Virtuals, ElizaOS ve Kaito öne çıkıyor. Özellikle değer transferini mikro ölçekte gerçekleştirmeye odaklanan bu sistemler, aynı zamanda “kişilik kanıtı” gibi dijital çağın özgün güvenlik sorunlarına çözüm üretmeyi hedefliyor.
Yeni gelişmeler ve dikkat çeken projeler
Yapay zeka kripto sektörü henüz olgunluk evresine ulaşmamış olsa da birçok önemli gelişmeyle şekillenmeye devam ediyor. Bu gelişmelerin başında, sektörün en büyük projelerinden biri olan Bittensor’un yerel token’ı TAO’nun arz süreci geliyor. Bitcoin’in arz modelini benimseyen TAO token, toplamda 21 milyon adetle sınırlı ve dört yılda bir yarılanma yaşıyor.
Bir diğer dikkat çeken alan, dağıtık yapay zeka eğitimi. Prime Intellect gibi projeler, merkezi veri merkezlerine olan bağımlılığı azaltarak, dünya genelindeki kullanılmayan GPU kaynakları üzerinden 30 milyar parametreyi aşan modelleri eğitmeyi başardı. Bu yaklaşım yalnızca ölçeklenebilirliği artırmakla kalmıyor, aynı zamanda altyapı maliyetlerini de ciddi şekilde azaltıyor. Henüz token ihraç etmemiş olan Prime, Gensyn ve Nous Research gibi projelerin bu yıl içinde tokenlarını piyasaya sürmesi bekleniyor.
Gelir elde etme potansiyeli açısından da bazı projeler öne çıkıyor. Grass ağı, merkeziyetsiz şekilde web verisi toplayarak bu verileri AI laboratuvarlarına satıyor ve bu süreçten yıllık milyonlarca dolar gelir sağlıyor. Yılın ilk yarısında veri toplama miktarını önemli ölçüde artıran Grass’ın, yıl sonuna doğru bir tüketici ürünü piyasaya sürmesi de gündemde.
Sektörün geleceğini şekillendirecek bir diğer unsur ise stablecoin entegrasyonu. Grayscale, özellikle AI ajanlarının mikro düzeyde hızlı ve programlanabilir ödemeler yapabilmesi için stablecoinlerin hayati rol oynayacağını öngörüyor. Kurumsal ilginin arttığı bu alanda, bazı büyük Wall Street bankaları düzenleyici netlik sağlanması durumunda stablecoin ürünleri çıkarmaya hazır olduklarını ifade etti. Meta, pazara giriş planlarını duyururken, Stripe bu yıl 1 milyar dolarlık bir satın almayla bir stablecoin şirketini bünyesine kattı.
Sonuç: Merkeziyetsiz yapay zekanın vaatleri
Grayscale’in bu yeni sektörü tanımlaması, yalnızca bugünü değil geleceği de yorumlama çabası. Yapay zeka sistemleri toplumsal hayatta daha fazla yer kapladıkça, bu sistemlerin kimler tarafından geliştirildiği, nasıl denetlendiği ve kime hizmet ettiği soruları daha fazla gündeme gelecek.
İşte bu noktada blok zincir altyapısı, yapay zeka için bir güven ağı oluşturabilir. Grayscale’in ifadesiyle: “Bu daha yolun başı” ancak yapay zeka kripto sektörü artık bir gerçek!
