Binance’in kurucu ortağı Changpeng “CZ” Zhao, büyük yatırımcıları önceden işlem yapma (front-running) ve MEV saldırılarından korumak için “dark pool” tabanlı sürekli vadeli işlem DEX’i önerdi.
CZ, “Bir DEX’te emirlerinizi herkesin anlık olarak görebilmesi beni hep şaşırtmıştır” diyerek şeffaflığın vadeli işlem piyasalarında büyük oyuncular için ciddi riskler doğurduğunu belirtti. Özellikle likidasyonların yaşandığı sürekli DEX’lerde bu riskin arttığını savundu. “1 milyar dolarlık alım yapmak isteyen biri işlemi tamamlanana kadar fark edilmek istemez.” dedi.
Zhao’nun yorumları, geçtiğimiz günlerde 100 milyon dolara yakın Bitcoin long pozisyonunun likide edilmesiyle gündeme gelen Hyperliquid olayı sonrasında geldi. İddialara göre bu pozisyonlar James Wynn adlı bir kullanıcıya aitti ve bazı kullanıcılar koordineli şekilde bu likidasyonu “avladı”. Tron kurucusu Justin Sun’ın da bu gruba katılmak istediği iddia edilmişti ancak bu henüz doğrulanmadı.
Dark pool nedir?
CZ, geleneksel finans dünyasında büyük yatırımcıların işlemlerini gizli tutmak için genellikle “dark pool” adı verilen kapalı işlem alanlarını kullandığını belirtti. Bu alanlarda emir miktarı, fiyat ve işlem amacı gibi bilgiler gizli kalıyor. Böylece yatırımcılar, işlemleri tamamlanana kadar piyasayı etkilemeden alım-satım yapabiliyor. Bu yöntem, özellikle front-running ve fiyat kayması gibi zararlı durumları önlemeye yardımcı oluyor.
Ancak böyle bir sistemi blok zincire taşımak kolay değil. Çünkü hem gizliliği sağlamak hem de işlemlerin doğru yapıldığını ispatlamak gerekiyor. Bu noktada sıfır bilgi ispatı (ZK-proof) gibi teknolojilere ihtiyaç duyuluyor. StealthEX CEO’su Maria Carola da bu tür perp DEX platformları için hem teknik hem yasal zorlukların bulunduğunu vurguladı. ZK-SNARKs ve zk-STARKs gibi teknolojilerin bu alan için umut verici olduğunu, ancak regülasyonların da dikkatle ele alınması gerektiğini söyledi.
Türev işlemlerde gizlilik neden kritik?
CZ’ye göre türev piyasalarında gizlilik büyük önem taşıyor. Likidasyon seviyelerinin kamuya açık olması büyük yatırımcıları organize saldırılara açık hale getiriyor. “Eğer likidasyon noktanız görünüyorsa insanlar piyasayı o noktaya çekmek için organize olabilir.” diyen CZ, bu durumun adil olmayan sonuçlara yol açabileceğini söyledi.
Buna karşın emir defteri şeffaflığının piyasa yapıcılar açısından fayda sağlayabileceğini kabul eden CZ, her yatırımcının farklı piyasa tercihlerine sahip olduğunu belirtti.
Carola ise “Gizlilik çift taraflı bir kılıç” diyerek, şeffaf olmayan sistemlerin manipülasyonu da zorlaştırdığı gibi gizli manipülasyonları da kolaylaştırabileceğine dikkat çekti. Ona göre böyle bir DEX’te uyarlanabilir risk yönetim sistemleri ve anomali tespiti gibi koruma mekanizmalarının şifreli altyapılarla entegre edilmesi gerekiyor.
CZ, açıklamasının sonunda geliştiricilere bu tür bir sürekli DEX’i hayata geçirme çağrısı yaptı. Emir defterinin ya da akıllı kontratlara yatırılan fonların görünürlüğünün kısıtlanması gerektiğini de savundu.
