Coinbase Institutional’ın Mayıs 2024 raporuna göre küresel finans denge arayışında. Rapora göre dünya ekonomisinin omurgasını oluşturan dolar, artık aynı güveni vermiyor olabilir.
Coinbase Institutional’ın “Dethroning the Dollar” başlıklı Mayıs 2024 raporuna göre, ABD’nin büyüyen bütçe ve dış ticaret açıkları, artan korumacılık ve kırılgan borç yapısının küresel sermaye akışlarını kalıcı biçimde değiştiriyor. Bu değişim sadece doların güvenli liman statüsünü sorgulatmakla kalmıyor aynı zamanda altın ve Bitcoin gibi yatırım araçlarını yeniden sahnenin merkezine taşıyor.
Rapor, bu dönüşümün yalnızca teorik olmadığını vurgularken doların süregelen hakimiyetinin yerini çok kutuplu bir rezerv sisteminin alabileceğinden de bahsediyor. Senaryo gerçekleştiği takdirde Bitcoin gibi bağımsız dijital varlıklar, yalnızca alternatif değil yeni küresel finans düzeninin asli parçaları haline gelebilir.
Doların zayıflayan temelleri
1970’lerden bu yana ABD ekonomisi önemli evrimler geçirdi. Stagflasyon döneminden sonra gelen neoliberal ekonomi politikaları, merkez bankacılığın bağımsızlaşması ve faiz oranı merkezli para yönetimiyle şekillendi. Ancak son yıllarda bu denge bozuldu. Trilyon dolarlık teşvik paketleri, pandemi sonrası genişlemeci maliye politikaları ve hızla artan faiz oranları ABD’nin bütçe açığını görünmez olmaktan çıkardı.
2008’de %63 olan borç/GSYH oranı bugün %122 seviyesine ulaşmış durumda. Artan faiz giderleri, ABD hazinesinin borçlanma maliyetini doğrudan artırıyor. Bu tablo doların güvenli liman statüsünü zorlarken yatırımcıların alternatif arayışlarını da hızlandırıyor.
ABD’nin ikiz açıkları (bütçe ve cari açık) nedeniyle dolara olan güven azalıyor. Son 20 yılda 33 trilyon dolarlık dolar cinsinden varlığa yatırım yapan uluslararası kurumlar – özellikle emeklilik fonları ve varlık yönetim şirketleri – bu pozisyonları hedge etmekte genellikle isteksiz davrandı.
Bitcoin ve altın neden yeniden gündemde?
Rapor bugünkü dinamiklerin 1970’lerdeki parasal dönüşümle benzerlik taşıdığını belirtiyor. O dönem nasıl altın merkezli sistem sona erdiyse bugün de dolar merkezli rezerv sistemi sarsılıyor. Böyle zamanlarda yatırımcılar rotayı diğer değer saklama araçlarına çeviriyor.
Basel III kapsamında altının Tier 3’ten Tier 1 varlık sınıfına yükseltilmesi bunun bir örneği. Ancak Bitcoin’in sunduğu merkeziyetsiz özelliği onu bu denklemde daha özel bir yere taşıyor. Ne yaptırımlardan etkileniyor ne de sermaye kontrollerine takılıyor. Dijital yapısı sayesinde fiziksel taşıma, gözetim ya da depolama sorunlarını da ortadan kaldırıyor.
2025 itibarıyla Bitcoin’in yalnızca bireysel değil kamusal yatırımcılar açısından da önem kazandığı bir dönem başladı. Beyaz Saray, mart ayında yayımladığı bir kararnameyle ABD’nin elinde tuttuğu el konulmuş Bitcoin’leri kullanarak resmî bir stratejik rezerv oluşturdu. Bu miktar yaklaşık 198.000 BTC.
Çin, elindeki yaklaşık 190.000 BTC ile ikinci sırada yer alıyor. Resmî bir rezerv tanımı yapmasa da bu varlıklar büyük ölçüde devlet kontrolünde. İsviçre, Almanya, Japonya ve Polonya gibi birçok ülke ise Bitcoin’i ulusal rezervlerine nasıl entegre edebileceklerini araştırıyor.
Dünyada dolaşımdaki altın miktarı 2024 sonunda 216 bin tondu ve bunun %17’si merkez bankaları tarafından rezerv olarak tutuluyor. Altının toplam rezervler içindeki payı son 10 yılda %10’dan %23’e yükseldi. Bitcoin de benzer bir rotada ilerleyebilir.
Coinbase’in tahminlerine göre küresel döviz rezervlerinin sadece %10’u Bitcoin ile çeşitlendirilse bu durum Bitcoin’in piyasa değerine 1,2 trilyon dolarlık ek katkı sağlayabilir. Bu fiyat üzerinde büyük bir potansiyel yaratabilir. Ancak aynı zamanda devletlerin para politikası üzerindeki kontrol gücünden vazgeçmeye hazır olup olmayacağı da önemli bir soru işareti.
Yeni para düzenine doğru
Bugün dünya ticaretinin %80’i hala dolar üzerinden yapılıyor. Ancak Coinbase’e göre ülkeler bu durumdan rahatsızlık duymaya başladı. Alternatif para birimleri devreye girmiş olsa da çoğu hala küresel ölçekte yeterli dolaşıma sahip değil.
Euro’nun rezerv para olarak kullanımının sınırlı kalması, Avrupa Merkez Bankası’nın kurumsal sınırlamalarıyla açıklanıyor. Çin Yuanı ise sermaye kontrolleri ve şeffaflık sorunları nedeniyle sınırlı kabul görüyor. Bu tablo, Bitcoin’i daha cazip bir alternatif haline getiriyor: sansür direnci, sınır tanımaz yapısı ve arz şeffaflığı onu potansiyel bir “ulusal üstü” rezerv varlık haline getiriyor.
Sonuç: Bitcoin’in jeopolitik rolü büyüyor
Coinbase Institutional, dünya para sisteminin değişim sürecine girdiği görüşünde. ABD’nin mali yapısına ve doların zayıflayan etkisine duyulan güvensizlik, yatırımcıları yeni çözümler aramaya itiyor. Altın bu denklemde güçlü bir seçenek olmaya devam etse de Bitcoin’in artan kabulü ve özellikleri onu uzun vadede farklı bir konuma taşıyor.
Dönüşüm devam ettiği takdirde Bitcoin yalnızca bir yatırım aracı değil geleceğin küresel rezerv sisteminin temel taşı haline gelebilir.
