Çin merkezli yapay zeka girişimi DeepSeek’in hızlı yükselişi, teknoloji hisselerini ve kripto piyasalarını olumsuz etkiledi. DeepSeek’in popülaritesi, NVIDIA, AMD ve Broadcom gibi büyük çip üreticilerinin yanı sıra Meta, Google ve Microsoft gibi teknoloji devlerinin hisselerinde ciddi düşüşlere neden oldu. NVIDIA hisseleri yaklaşık yüzde 17 oranında değer kaybederek 600 milyar dolarlık piyasa değerini yitirdi. Bu gelişmelerin ardından ABD borsası toplamda 1 trilyon dolar değer kaybına uğradı. Aynı dönemde, kripto para piyasasında 318 bin 16 yatırımcı tasfiye edildi ve toplam tasfiyeler 873,14 milyon dolara ulaştı. Bitcoin (BTC) fiyatı ise kısa bir süreliğine 98 bin dolar seviyesine kadar geriledi.
ABD Başkanı Donald Trump, 27 Ocak Pazartesi günü yaptığı açıklamada Çin yapımı yapay zeka uygulaması DeepSeek’in ani yükselişinin Amerikan teknoloji şirketleri için bir uyarı niteliğinde olması gerektiğini belirtti. Çin merkezli uygulamanın hızla popülerlik kazanması, yönetim ve Kongre liderleri arasında yeni tartışmalara yol açtı.
Trump, Amerikan teknoloji şirketlerinin yapay zeka alanındaki liderliğini sürdürmesini beklediğini ifade etse de DeepSeek’in düşük maliyetli bir yapay zeka asistanı olarak hafta sonu Apple uygulama mağazasında birinci sıraya yükselmesinin önemli bir rekabet oluşturduğunu kabul etti.
Florida seyahati sırasında açıklamalarda bulunan Trump, “DeepSeek AI’nin Çinli bir şirket tarafından geliştirilmesi sektörlerimizin rekabetçiliğe odaklanmasını sağlamalıdır.” dedi.
DeepSeek, Meta ve OpenAI gibi rakip yapay zeka modellerine kıyasla testlerde üstün performans göstermesine rağmen düşük maliyetle geliştirilmiş olması nedeniyle ABD teknoloji şirketleri ve borsalarında paniğe yol açtı. Trump, düşük maliyetli modellerin yapay zeka sektörü için olumlu bir gelişme olduğunu belirterek, “Milyarlarca dolar harcamadan aynı çözüme ulaşmayı başarmayı umabiliriz” ifadelerini kullandı.
Bununla birlikte, DeepSeek dün gece küresel çapta bir kesinti yaşayarak geçici olarak çevrimdışı kaldı. Şirket, daha sonra “büyük çaplı kötü niyetli saldırılar” nedeniyle yeni kullanıcı kayıtlarını askıya aldığını duyurdu.
DeepSeek, son haftalarda ABD'de hızla popülerlik kazanan Çin uygulamalarından yalnızca biri. Amerikalılar, TikTok’un geçici yasaklanma ihtimaliyle karşı karşıya olduğu bir dönemde, RedNote ve Lemon8 gibi diğer Çin uygulamalarına yöneliyor. Güvenlik uzmanları ise TikTok ve diğer Çin bağlantılı uygulamalara yönelik, özellikle gizlilik konusundaki endişelerini dile getirmeye devam ediyor.
Geçtiğimiz hafta Trump, Biden yönetiminin yapay zeka gelişimini yavaşlattığını iddia ettiği bazı kuralları kaldıran bir yürütme emri imzalamıştı. Ancak DeepSeek’in yükselişi karşısında Trump yönetiminin veya kongrenin nasıl bir politika benimseyeceği henüz netleşmedi.
Temsilciler Meclisi Çin Seçim Komitesi Başkanı John Moolenaar, pazartesi günü yaptığı açıklamada DeepSeek’e karşı harekete geçilmesi gerektiğini vurguladı ve şu ifadeleri kullandı: “Çin Komünist Partisi’nin kontrolünde olan yeni bir yapay zeka modeli olan DeepSeek, CCP’nin zulüm ve baskı tarihini göz ardı ediyor. ABD, CCP modellerinin ulusal güvenliğimizi tehdit etmesine ve teknolojimizi kendi yapay zeka hedeflerini ilerletmek için kullanmasına izin veremez. DeepSeek’in altyapısını geliştiren teknolojilere yönelik daha güçlü ihracat kontrolleri getirmek için hızla çalışmalıyız.”
DeepSeek’in geliştiricileri, ABD’nin ileri düzey yarı iletkenlerin ihracatına yönelik getirdiği kısıtlamalara rağmen uygulamayı piyasaya sürdüklerini belirtirken, bu durum çevrimiçi tartışmalara yol açtı ve bu kısıtlamaların etkinliği sorgulandı.
Senatör Mark Warner ise mevcut çip ihracat kontrollerini savunarak daha sıkı düzenlemelere ihtiyaç duyulabileceğini dile getirdi. Warner, “DeepSeek’in geliştirme süreçleri hakkında daha fazla bilgi edinmeliyiz. Ancak kamuya açık veriler, Çin Halk Cumhuriyeti’nin yapay zeka gelişimini önceliklendirmeye devam ettiğini ve yalnızca ihracat kontrollerinin bu ilerlemeyi engelleyemeyeceğini gösteriyor” dedi.
Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson da DeepSeek’i ciddi bir tehdit olarak nitelendirerek Çin’in güvenilmez bir ticaret ortağı olduğunu ifade etti.
Trump’ın Beyaz Saray yapay zeka ve kripto para danışmanı David Sacks ise X platformunda yaptığı paylaşımda, DeepSeek’in başarısının “yapay zeka yarışının son derece rekabetçi geçeceğini” gösterdiğini belirtti. Ayrıca eski Başkan Joe Biden’ın yapay zeka ile ilgili bir yürütme emrinin Amerikan yapay zeka şirketlerini engellediğini iddia ederek, “ABD’ye güveniyorum ancak rehavete kapılmamalıyız” dedi.
DeepSeek’in Çin yapımı bir model olarak hızla yükselmesi tartışmalar yaratırken, Çin merkezli diğer bir dev olan Alibaba da bu rekabette sessiz kalmadı. Alibaba’nın Qwen ekibi, aynı gün Qwen2.5-VL adını verdikleri yeni bir yapay zeka modeli ailesini tanıttı. Bu modeller, hem metin hem de görsel analiz yapabiliyor, dosyaları okuyabiliyor, videoları anlayabiliyor, görüntülerdeki nesneleri sayabiliyor ve bilgisayarları kontrol edebiliyor. Bu yeni modelin yetenekleri, OpenAI’nin kısa süre önce tanıttığı Operator modeline oldukça benzer özellikler taşıyor.
Qwen ekibinin yaptığı testlere göre en gelişmiş Qwen2.5-VL modeli, video analizi, matematik, doküman inceleme ve soru-cevap gibi alanlarda OpenAI’nin GPT-4o, Anthropic’in Claude 3.5 Sonnet ve Google’ın Gemini 2.0 Flash modellerini geride bırakıyor. Model, Alibaba’nın Qwen Chat uygulaması üzerinden test edilebiliyor ve Hugging Face platformundan indirilebiliyor.
Sonuç olarak hem DeepSeek hem de Qwen2.5-VL, yapay zeka dünyasında dengeleri değiştirme potansiyeline sahip iki önemli oyuncu olarak öne çıkıyor. Ancak Çin yapımı bu teknolojilerin yükselişi, yalnızca yapay zeka sektöründe değil, uluslararası ilişkiler ve güvenlik politikalarında da yeni bir dönemin habercisi gibi görünüyor.
