Altın, yüzyıllardır güvenli liman olarak görülen bir değerli metal olmasına rağmen, fiyatı sabit değildir ve küresel piyasalarda birçok farklı etken tarafından şekillendirilir. Yatırımcılar için altın fiyatlarını anlamanın anahtarı, spot fiyat ile vadeli işlem fiyatı arasındaki farkı bilmekten geçiyor.
Spot fiyat: Altının anlık değeri
Altının spot fiyatı, ons başına mevcut piyasa değerini ifade eder. Bu fiyat, fiziksel altın – külçe, sikke ya da mücevher için bir “toptan satış” referansıdır. Ancak yatırımcıların altın satın alırken ödediği tutar, genellikle spot fiyatın üzerine eklenen “altın primi” sayesinde yükselir. Bu prim, rafine etme, pazarlama, bayi maliyetleri ve kar marjını içerir. Spot fiyatlar, çoğunlukla altın ETF’leri ve küresel emtia piyasaları tarafından yakından takip edilir.
Vadeli işlemler: Geleceğe yönelik altın fiyatı
Altın vadeli işlemleri, belirli bir tarihte, belirli bir fiyattan altın alım veya satımını zorunlu kılan sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler, New York COMEX gibi borsalarda işlem görür ve fiziksel altına kıyasla daha likittir.
Vadeli işlem sözleşmeleri iki şekilde sonuçlanabilir:
- Nakit uzlaşma: Kâr veya zarar, nakit olarak ödenir.
- Teslimat: Satıcı, sözleşmede belirlenen fiyat karşılığında fiziksel altını alıcıya teslim eder.
Altın fiyatlarını belirleyen faktörler
Altının değeri, arz ve talep dengesine dayanır. Bu dengeyi etkileyen başlıca unsurlar şunlardır:
- Jeopolitik olaylar: Çatışmalar, ticaret anlaşmazlıkları ve ekonomik belirsizlikler, altına olan talebi artırır.
- Merkez bankası politikaları: Bankalar, rezervlerini çeşitlendirmek ve enflasyona karşı korunmak için altın alır.
- Enflasyon: Yükselen fiyatlar, yatırımcıları “enflasyondan korunma” aracı olarak altına yönlendirir.
- Faiz oranları: Yüksek faiz dönemlerinde altına ilgi azalır; düşük faiz dönemlerinde artar.
- Madencilik üretimi: Üretim maliyetleri ve arz miktarı, altın fiyatları üzerinde doğrudan etkilidir.
Altının tarihsel seyri
Altının değeri tarih boyunca büyük dalgalanmalar yaşadı:
- 1934–1970: %65’in üzerinde düşüş
- 1970–1980: Yaklaşık %850 artış
- 1980–2001: %82 gerileme
- 2001–2025: %591 yükseliş
Bu veriler, altının uzun vadede kazanç potansiyeli taşısa da kısa vadede dalgalı bir yatırım aracı olduğunu gösteriyor.
Güncel durum: 2025’te altın ve piyasa dinamikleri
2025 Eylül itibarıyla altın vadeli işlem fiyatları %46 artış kaydetti. Bu yükselişte:
- ABD’nin yeni tarife politikaları,
- Jeopolitik gerilimler,
- Ve zayıflayan dolar etkili oldu.
Birçok merkez bankası, dolar rezervlerini azaltarak altın alımlarını artırdı.
2026 tahminleri: Farklı senaryolar
J.P. Morgan, 2026’nın dördüncü çeyreğinde altın fiyatının ons başına 4.250 dolara yükselebileceğini öngörüyor. Buna karşılık Reuters tarafından derlenen 11 farklı analist tahminine göre, 2026 altın fiyatı 2.850 ila 4.025 dolar arasında değişebilir.Altın, kısa vadeli dalgalanmalara rağmen küresel belirsizlik dönemlerinde yatırımcıların güvenli limanı olmaya devam ediyor. Ancak uzmanlar, altın tahsisinin portföydeki oranının risk iştahına göre dikkatle ayarlanması gerektiği konusunda hemfikir.
