Arkham tarafından hazırlanan Çin’de Kripto başlıklı raporda, Anakara Çin’de ve Hong Kong’da kripto paraların başlangıç serüveni, süreci takip eden gelişmeler ve gelinen noktada kripto paralara karşı yumuşayan tavır ele alınıyor.
Çin, on yıl önce küresel kripto piyasasının merkezinde yer alırken, bugün yasaklarla çevrili bir ortamda duruyor. 2021 yılında getirilen kapsamlı yasaklar sonrası, hem kripto ticareti hem madencilik faaliyetleri ana kara Çin’de yasadışı. Ancak son dönemde Pekin’in yaklaşımında yumuşama sinyalleri görülüyor. Hong Kong’un 2025’te yürürlüğe giren Stablecoin Yasası ve ABD’nin GENIUS Act ile stablecoin düzenlemelerini güçlendirmesi, Çin’in dijital yuan (e-CNY) projesini hızlandırmasına neden oldu. Analistler, Hong Kong’un bu süreçte “düzenleyici kum havuzu” işlevi gördüğünü belirtiyor.
1. Çin’in kripto serüveni: Yükselişten yasaklara
2013–2020 arasında Çin, kripto dünyasında hem madencilikte hem borsalarda baskın güç konumundaydı. Bitcoin madenciliğinin küresel hash oranının %60 ila %75’i Çin’den geliyordu. Aynı dönemde, bugün hâlâ dünya devleri arasında yer alan Binance, Huobi ve OKX gibi borsalar Çin’de kuruldu.
Ancak 2017 itibarıyla başlayan düzenleyici baskılar, 2021’de madencilik, ticaret ve kriptoyla ilgili tüm hizmetlerin yasaklanmasıyla sonuçlandı. Bu yasaklar, Çin’in küresel kripto sahnesindeki görünürlüğünü azalttı; fakat etkisini ortadan kaldırmadı. Birçok madenci ve girişimci faaliyetlerini Kazakistan, Rusya ve Güneydoğu Asya gibi ülkelere taşıyarak küresel pazarda etkinliğini sürdürdü.
2. Anakara Çin: Yasak sürüyor, ama izleniyor
2025 itibarıyla Çin Halk Cumhuriyeti’nde kripto para ticareti, madenciliği ve hizmetleri resmen yasadışı olmaya devam ediyor. Devlet, özel kripto varlıklara alternatif olarak dijital yuanı (e-CNY) teşvik ediyor ve ulusal finans sisteminde kullanımı artırmaya çalışıyor.
Buna rağmen, politika dilinde küçük ama anlamlı değişiklikler dikkat çekiyor.
Resmî belgelerde “yasak” yerine “düzenleme dışı faaliyetler” gibi ifadelerin kullanılmaya başlanması, Pekin’in doğrudan çatışma yerine gözetim ve kontrol stratejisine kaydığını gösteriyor.
3. Hong Kong: Kriptoya açılan laboratuvar
Hong Kong, “Bir Ülke, İki Sistem” yapısının sunduğu yasal özerklik sayesinde, Çin’in katı tutumuna karşın regüle edilmiş bir kripto merkezi hâline geldi.
- 2023’te bireysel yatırımcıların lisanslı borsalarda işlem yapmasına izin verildi.
- 2025’te yürürlüğe giren Stablecoin Yasası, rezerv zorunlulukları ve lisanslama şartları getirerek dijital varlık piyasasını kurumsallaştırdı.
Uzmanlar, Hong Kong’un bu yapısını Çin için bir “pilot bölge” olarak tanımlıyor.
Pekin’in Hong Kong’daki gelişmeleri yakından izlediği, olası gevşeme politikaları için örnek teşkil edebileceği belirtiliyor.
4. PlusToken vakası ve devletin kripto varlıkları
Çin hükûmeti, kriptoyu yasaklamış olmasına rağmen, çeşitli suç soruşturmaları kapsamında önemli miktarda kripto varlığa el koymuş durumda. Bunların en büyüğü, 2018’de ortaya çıkan PlusToken Ponzi zinciri.
- 2,6 milyon kişi dolandırıldı.
- Yaklaşık 2,2 milyar dolar değerinde Bitcoin, Ethereum, XRP, Litecoin ve EOS ele geçirildi.
- Mahkemeler, varlıkların “yasalar uyarınca işlenip devlet hazinesine aktarılmasına” karar verdi.
Resmî olarak varlıkların satıldığı doğrulanmadı. Buna rağmen, on-chain analizler PlusToken adreslerinden 2024 yılı içinde 445 milyon dolarlık ETH hareketi tespit etti, bu da tasfiye veya yeniden dağıtım ihtimalini güçlendiriyor.
5. Dijital Yuan: Pekin’in stratejik hamlesi
ABD’nin 2024’te yürürlüğe giren GENIUS Act ile dolar destekli stablecoin’leri yasallaştırması, Çin’in dijital para çalışmalarını hızlandırdı. Dijital yuan (e-CNY), Çin Merkez Bankası tarafından geliştirilen resmi dijital para birimi olarak test aşamasından çıkıp bölgesel pilot projelere dönüştü. Bu sayede Çin, ABD dolarına olan bağımlılığı azaltmayı ve küresel ticarette alternatif bir ödeme altyapısı kurmayı hedefliyor.
6. 2025 Görünümü: Denge arayışı
| Alan | Durum | Yorum |
| Kripto Alım Satım | Yasak | Sadece Hong Kong üzerinden dolaylı erişim mümkün |
| Madencilik | Yasak | Çinli madenciler Kazakistan, Rusya, ABD’de faaliyet gösteriyor |
| Dijital Yuan (e-CNY) | Aktif pilot aşaması | Devletin öncelikli dijital varlık projesi |
| Hong Kong Stablecoin Yasası | Yürürlükte (2025) | PRC için olası “test alanı” |
| Yasal Tutum | Kısmen yumuşayan söylem | Gelecekte kademeli açılım olasılığı |
Çin, kripto endüstrisinde bir dönem küresel lider iken, bugün katı yasaklarla çevrili ama dikkatle izleyen bir konumda. Hong Kong’un düzenlemeleri ve dijital yuan’ın ilerleyişi, Pekin’in teknolojik kontrolü elden bırakmadan inovasyona kapı aralama çabasını yansıtıyor. Uzmanlar, Çin’in kriptoya doğrudan dönüş yapmasının kısa vadede olası olmadığını, ancak Hong Kong üzerinden dolaylı bir yeniden entegrasyon süreci yaşanabileceğini öngörüyor.
